[Zelfbouw] Buizen versterker zelf bouwen????

[Eddy VL]

 

Gerard,

 

Citaat:

verder ben ik wel van plan er een pick up op te zetten, zo'n md natuurlijk, met voorversterker dus op die manier begrijp ik dat ik gewoon de toonregeling weg kan laten?

 

Ik zal eerst eens uitleggen wat een Loudnessschakelaar doet.

Als je naar muziek luistert en je hebt een behoorlijk volume dan hoor je een bepaalde toonverhouding Laag/midden/hoog.

Als je het volume verandert verwacht je dat die verhouding hetzelfde blijft. Alleen als je de muziek nu heel stil begint te zetten, hoor je steeds minder bassen. Dit verschijnsel is het gevolg van een aantal zaken: je gehoor, de constructie van de versterker, de luidsprekers...

 

In vele versterkers, hebben ze nu een loudness-schakeling gestoken, die als ze opstaat meer bass toevoert naarmate je het volume dichtdraait. Bij die met transistoren meestal een aparte loudness-knop, maar bij de meeste lampenversterkers was dit een logaritmische potmeter met middenaftakking, en met een netschakelaar van het type drukknop. Uittrekken is aan, induwen loudness uit of omgekeerd...

 

Deze potmeters zijn nagenoeg niet meer te vinden. Daarom word er aangeraden om deze gewoon niet in je versterker te steken, zodat je in dit geval gewoon een 1M log potmeter kunt gebruiken. Aangeduid op schema!

 

Zoals je ziet is dit niet hetzelfde als de toonregeling, die moet je laten zitten.

 

Ik heb hierbij een schema gestoken, en ik moet Drs. Ijzerbout weer tegen de haren strijken, want daarin zit een MD-versterker met een ECC83 (Ik vond er direct geen andere).

(rode rechthoek) Bron: boek "Ontwerpen van versterkers"

 

Citaat:

en dat wat er boven het schema staat, mij is altijd geleerd je bron te vermelden.

Heu welk schema? Of was het in en andere topic?

 

Oh ja, ik was bezig met de pentode en die was eigenlijk af maar ik wilde er nog het grafisch instellen bijdoen (vandaar mijn reactie op dit item) Maar ik denk dat ik dit als een apart item op "buizen en ouwe meuk" ga plaatsen.

 

Ik zal de pentode er apart opzetten, kan je al eens in snuffelen...

 

mvg

 

Eddy Vl

 

 

 

[Eddy VL]

 

Deze is voor Drs Ijzerbout.

 

Citaat:

En heb het in het buizenboek nog even nagekeken en daar staat 135 ohm bij 250 volt. (klasse A met één enkele EL84) Dat is de nominale waarde.

Ik dacht dat je de 135 ohm wilde steken bij 300V om de buis anders in te stellen (dan heb je genoeg voor 2 pentodes!)

 

En zoals in de vorige grafieken blijkt is de waarde van 270 ohm eigenlijk WEL een (de) goede waarde voor de 300V.

 

Ik had deze grafiek er gisteren ook willen bijzetten, maar je kan maar 5 bestanden zetten.

 

Mijn bezwaar tegen de 135 ohm was dat de gelijkstroom instelling samenvalt met de dissipatiecurve en dat je zo in het rood zou (kunnen) gaan.

 

Ik had niet in de buizenboek gekeken omdat dit eigenlijk toch maar een oefening is. Ik had van het schema dus geen Z-waarde van de transfo, dus ik kon toch de grafiek niet verder uitwerken.

 

Maar met een Z van 5,2K kan ik het wel, en ik heb die nu ook bijgevoegd aan de tekening, en ik moet toegeven, 't is scherp, maar het valt er binnen...

 

mvg

 

Eddy Vl

 

 

 

[Eddy VL]

 

En van de stroomvoerende leidingen van de EL84's. Geeft rode kaakjes en vervorming op de lamp. Door het hoogohmig zijn kan het spul gemakkelijk oscilleren, dus wat afgeschermde draad kan geen kwaad...

 

Eddy Vl

[Gast Drs. IJzerbout]

Ik wil nog wat kwijt over buizenversterkers in het algemeen.

 

Alhoewel het erg leuk is om met buizen te werken heeft het toch een groot bezwaar. Voor mij althans.

 

Stel je bouwt zo´n versterker, ik noem maar wat, met 2 x EL 84.

Maximaal is daar 2 x 5 Watt nuttig vermogen uit te halen. Op kamersterkte pruttelt daar dan zeg maar 1, misschien 2 Watt uit.

Maar de energie die daar voor nodig is is velen malen hoger.

Met andere woorden, de gloeistroom en de anodestroom zijn onafhankelijk van het volume...zo´n versterker neemt vlot, ik schat zo´n 100 Watt uit het net op om op kamersterkte 2 x 1 Watt te produceren.

 

Dat is een rendament dat niet meer te verantwoorden is.

Daarom heb ik mijn EL 34 versterker van 2 x 30 Watt maar aan de kant geschoven voor solid state. Uit het oogpunt van bedrijfskosten. Het ding stond bij mij praktisch de hele dag aan. En nam uit het net minstens 200 Watt, waarschijnlijk meer.

Dus zeer onrendabel.

 

Vandaar dat ik het knutselen met buizen wel leuk vind, maar de energiekosten bederven de pret behoorlijk.

[Gast Drs. IJzerbout]

Sjaak(k) ik wacht altijd nog op een uitleg hoe een EL34 balansversterker de uitgangstransformator magnetiseerd en verzadigd...! :D

[Gast Drs. IJzerbout]

Sjaak(k)...nee..die uitleg koop ik niet.

Wat dacht je wat zo´n versterker gaat brommen al ie in onbalans is.

Door de kathode-weerstanden regelbaar te maken kun je de anodestroom precies gelijk maken aan elkaar.

Dit gaat echter ten koste van de beschikbare anodespanning. Want over kathodeweerstanden verlies je spanning.

Mooier is het om de buizen een externe negatieve roosterspanning te geven. Bij EL34´s is dit ongeveer -20 volt.

De spanning voor ieder rooster afzonderlijk instelbaar maken en je kunt het perfekt instellen en balanceren. In feite regel je de ene buis af op het gewenste werkpunt en de andere op minimale brom. En die is zo minimaal dat je in de luidprekers moet kruipen om wat te horen.

Zo kun je ook heel mooi en glijdend het werkpunt instellen tussen A en AB bedrijf.

En de uitgangstrafo is niet gemagnetiseerd, of minimaal. Van verzadiging zal nooit sprake zijn.

[Gast Drs. IJzerbout]

Inderdaad, dat is het voordeel van auto-bias, maar als je met 4 nieuwe buizen begint en stelt alles naar behoren in, dan verouderen de buizen ook tergelijkertijd. En dan is van verlopen van deze instelling nagenoeg geen sprake.

 

Ik heb dat nu al sinds jaren in bedrijf bij mijn versterker en heb het nooit na hoeven regelen.

Tenzij je dan met buizen gaat lopen verwisselen, maar ook bij auto-bias kom je dan aan zijn grenzen.

 

Het nadeel van autobias is het spanningsverlies over de kathodeweerstand...dat gaat ten koste van het uitgangsvermogen.

En IJzerbout wil nou eenmaal het onderste uit de kan.

[Gast gladys]

Nog even voor de zelfbouwer:

Ruis ontstaat overal. Maar de ruis aan het begin van de keten wordt het meest versterkt. Neem voor de 10 meg over het eerste stuurrooster een metaalfilmweerstend.

 

Een groot deel van de discussie over dit schema ging over 300 V.

In de toelichting staat 250 a 300 V. Alle maximale waarden worden normaal als je ongeveer 250V neemt.

 

Nog even naar de buiskarakteristiek van de EABC80 gekeken. Bij een Va van 250V hoort een Vg van -3V. De Ia is dan 1mA. Daarbij een stijlheid van 1,4. Bij een Ri van 50k levert dit een versterking op van 70 x.

 

In de toelichting wordt een Vg van -2V genoemd. Of dat veel verschil uitmaakt weet ik niet. Met de roosterweerstand van 10meg is te spelen tot 22meg. De ingangsbuis wordt dan steeds verder afgeknepen.

 

De tegenkoppeling is via 4k7 en 220 ohm. Dus 4,5%. Ook daar is mee te spelen. Zeker als een condensator in serie met 4k7 wordt opgenomen.

 

Een leuk ontwerp voor oefening maar niet voor praktisch gebruik. Een stereo uitvoering vraagt om potmeters waar nauwelijks tot niet aan te komen is.

[Eddy VL]

 

Potmeters log en lin (1M) in stereo zijn nog volop in voorraad in mijn vaste shops, ook op internet.

 

Ik vind het al heel mooi als Gerard dit voor mekaar krijgt voor een eerste project en je kan beter met iets kleiner beginnen en er van leren.

 

Gegarandeerd als dit werkt, en de buren van enkele huizen kunnen niet meegenieten van Metallica, dan komt hij wel vragen naar iets dat méér lawaai maakt... en dan steekt hij het nog in mekaar ook...

 

Dit was vroeger niet anders.

 

Eddy Vl

 

 

[Gast Drs. IJzerbout]

Citaat:

Met de roosterweerstand van 10meg is te spelen tot 22meg.

 

Dit interesseerd mij. Waarom tot 22 M Ohm ?

En wat bedoel je met spelen?

Ik zou me namelijk altijd aan de specificaties in het buizenboek houden en dat is 10 M Ohm bij de EABC80

 

Het streven om de weerstanden in metaalfilm uitvoering te nemen is goed, waarbij ik aan wil merken dat verreweg de meeste ruis bij buizen in de buis zelf onstaat.

Hoe meer roosters, hoe meer ruis. Door het botsen van electronen tegen de anode ontstaat ook ruis.

[Gast Drs. IJzerbout]

Ik heb verder zelf nog een meting gedaan.

 

Hier staat een zelfgebouwd versterkertje met een enkele ECL86.

De kathode-weerstand is 180 ohm, roosterlek weerstand: 1 mega-ohm, Anodespanning gemeten: 247 volt tussen anode en kathode van de penthode.

 

Tussen pin 7, dus de kathode van de eindpenthode en aarde meet ik + 5,8 volt (ten opzichte van aarde) met een Fluke 179. Dit is de negatieve roosterspanning.

Tussen pin 8, het stuurrooster en aarde van de eindpenthode meet ik 0 volt met de Fluke.

Met mijn Tektronix 2335 oscilloscope meet ik exact dezelfde waarden. Op het stuurooster staat 0 volt. (ja, de scope stond in DC mode)

De scope heeft een ingangsimpedantie van 1 mega-ohm.

De Fluke weet ik niet, waarschijnlijk nog hoogohmiger.

 

Ofschoon ik de uitkomst van de meting al wist, heb ik toch voor de zekerheid nog maar nagemeten en het bevestigt mijn stelling, dat bij automatische negatieve roosterspanning, gemeten moet worden aan de kathode en niet aan het rooster zelf.

Het rooster ligt via de roosterlek weerstand aan aarde en is stroomloos.

 

[ceesv]

Origineel bericht van: Sjaak(k)

Origineel bericht van: Drs. IJzerbout

De scope heeft een ingangsimpedantie van 1 mega-ohm.
De Fluke weet ik niet, waarschijnlijk nog hoogohmiger.

Dat haalt niet bij de ingangs impedantie van een BVM die meer als »»10Meg is
En een fluke is digitaal dus haalt al zo die hoge ingangs impedantie niet.
Even kijken of ik wel in het juiste topic zit Drs IJzerbout Oh ja dit is het goede topic

Fluke 170 serie

Ingangsimpedantie > 10 MOhm; < 100 pF

[Gast Drs. IJzerbout]

Dat geeft niet Sjaak(k) want de 1 mega-ohm van de scoop parallel aan de 1 mega-ohm roosterlek weerstand is altijd nog 500 k en dat is nog hoog genoeg om als roosterlekweerstand te dienen. De scoop zou in ieder geval volgens jouw theorie een spanning moeten aangeven.

Het enigste wat te zien was, was brom en ruis op de meest gevoelige stand.

[Gast Drs. IJzerbout]

Ik heb net nog wat gedaan: ik heb de roosterlek weerstand aan één zijde hooggelegd. De versterker ging sterk vervormen.

De scope er voor in de plaats en het geluid was normaal.

Volumeregelaar dichtgedraaid en met de scoop was absoluut geen spoor van DC te zien.

Ik heb geen verzwakker-meetkop aan de scope gebruikt. Gevoeliger gaat het niet.

 

Nu zal er wel weer gezegd worden dat ik dit verzin...Ik kan er foto´s van maken, maar de tijd ontbreekt me nu echt.

Ik wilde gisteren eigenlijk naar Amsterdam. Ik ga nu vanmiddag. Dus foto´s zal ik op woensdag van de meetopstelling plaatsen.

Dan doe ik het anders.

Ik zal een versterkerschakeling met EL3N eindpenthode opbouwen, zo op mijn werktafel. Zonder chassis. Dan is alles wat groter en makkelijker te fotograferen.

[Gast gladys]

http://www.r-type.org/pdfs/eabc80.pdf

 

is een sheet van de eabc80. Bij Rg staat max 3meg. De verwijzing 1) daarbij laat zien dat bij roostertroomvoorpanning tot 33meg gegaan kan worden. Als je zelf bouwt wil je dingen uit proberen. De instelling van de triode is hier mee te veranderen. Wil je dat niet dan hoeft het niet.